IVN Vecht & Plassengebied - Vleermuizen              

Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

Fotoboek | Natuurkrant | Vogelreis Falsterbo | Waterkwaliteit | Virtuele excursie Gunterstein | Poelenwerkgroep het Gooi

De invloed van de temperatuur op het begin van de winterslaap van vleermuizen.

Een werkstuk van Annelies Zoetelief en Kim van Eijl.

 

Inleiding

De oorsprong van de vleermuizen

Voortplanting

Winterslaap

De verschillende soorten vleermuizen

De bouw van de vleermuizen

Echolocatie

De werking van de batdetector

Vooroordelen en verhalen over vleermuizen

Ons onderzoek

Kasten

Samenvatting

Nawoord

Logboeken

Bronvermelding

 

 

 

 

Ons Onderzoek

Inleiding

De vorige hoofdstukken waren de achtergrondinformatie en dan gaan we nu verder met het onderzoek. We hadden gelezen dat vleermuizen een winterslaap houden. Toen hoorden we dat er bij ons ook vleermuizen waren in het park Vechtenstein in Maarssen. We gingen naar een excursie in het park. In het park is een ijskelder die geschikt gemaakt is voor veermuizen. Ze hoopten dat de vleermuizen daar hun winterslaap gingen houden, maar er is nog nooit een vleermuis in gezien. Er zijn 10 kasten en daarmee starten we onze onderzoek. We hoorde dat er het jaar voor ons onderzoek in 1 van de kasten (kast 7) tijdens de winter en na de winterslaap periode er 7 rosse vleermuizen zijn geteld. We vroegen ons af wat de invloed van de temperatuur is op de slaapactiviteit van de vleermuizen. We hadden gehoord van de excursieleider dat de vleermuizen ergens anders in winterslaap gingen, bijv. ijskelders en bunkers.

De probleemstelling: Heeft de buitentemperatuur invloed op het begin van de winterslaap van vleermuizen?

Hypothese:  wij verwachten dat naarmate het kouder wordt (rond de 4 graden ˚C of lager) de vleermuizen naar andere plekken gaan om hun winterslaap te houden. O.a. ijskelders en kastelen. Dat zijn plekken waar de temperatuur niet onder 0˚C gaat en waar een hoge luchtvochtigheid is.

Dit is het plattegrond van het park Vechtenstein met de kast plekken en nummering.


Werkplan

Benodigdheden:

  • 10 kasten 3 meter hoog in bomen

  • Zaklantaarn

  • Thermometer

  • Batdetector

 

Proefopstelling:

Vlak voor zonsondergang gaan we tellen in het park. Met een zaklantaarn kijken we van onder af in de kasten om te tellen hoeveel vleermuizen er in de kasten zitten.  Wij noteren onze bevindingen. Als we alle vleermuizen hebben geteld, kijken we op de thermometer en schrijven de temperatuur op.

Er zijn 2 verschillende soorten kasten. Een open kast en een kast met een vernauwde ingang. De kasten 4 en 8 zijn open kasten en de rest is vernauwd. De kasten zijn speciaal gemaakt voor vleermuizen, maar af en toe komt het voor dat er een  kleine vogel (bijvoorbeeld een koolmees) in verblijft. Sommige kasten hebben wel isolatie en andere niet. De kasten 3, 7 en 10 hebben geen isolatie en de rest wel. De kasten hangen op verschillende boomsoorten, namelijk de es (1,2,3,5,8,9,10), suikeresdoorn (4) en beuk (6 en 7).

Resultaten

We hadden wel eens moeite met het tellen van de vleermuizen, vaak kwam dat doordat andere vleermuizen en soms vogels de ingang bedekten. Waardoor we niet alle vleermuizen konden zien.

We hebben alle tellingen in een tabel gezet. En hebben toen de temperatuur en het totaal aantallen vleermuizen per telling in een grafiek gezet.

 

Datum

Kasten: (oorspronkelijke nummering tussen haakjes)

Totaal

buiten-temp. ˚C

minimum temp. ˚C

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

20-sep

-

-

-

1

2

-

-

-

1

-

4

17

7,40

21-sep

-

-

-

-

1

-

-

-

-

1

2

16

8,60

22-sep

-

-

-

-

1

-

-

-

1

1

3

16

9,30

23-sep

-

-

-

-

-

-

-

1

1

1

3

17

9,80

24-sep

-

-

-

-

1

-

-

1

1

-

3

17

12,50

25-sep

-

-

-

-

1

-

-

-

-

1

2

16

13,70

26-sep

-

-

1

-

-

-

-

-

-

1

2

16

12,80

27-sep

-

-

-

-

-

-

-

2

1

1

4

15

13,30

28-sep

-

-

-

-

-

-

-

1

-

-

1

15

11,80

29-sep

-

-

-

-

-

-

2

1

1

1

5

14

10,40

30-sep

-

-

-

-

1

-

-

1

-

1

3

14

9,40

1-okt

-

1

-

-

-

-

-

2

1

-

4

13

12,00

2-okt

-

-

-

-

-

-

-

1

1

1

3

14

9,70

5-okt

-

-

-

-

-

-

-

1

2

2

5

14

10,50

6-okt

-

-

-

-

1

-

-

1

1

-

3

14

11,30

7-okt

-

1

-

-

-

-

-

1

-

2

4

17

11,30

8-okt

-

1

-

-

-

-

-

-

-

2

3

16

11,30

9-okt

-

-

-

-

1

-

-

-

1

-

2

17

13,10

10-okt

-

-

-

-

-

-

1

-

-

-

1

18

11,90

11-okt

-

-

-

-

-

-

-

-

-

2

2

15

12,10

12-okt

-

1

-

-

-

-

1

-

1

2

5

19

12,00

13-okt

-

1

-

-

-

-

1

-

1

2

5

20

12,10

14-okt

-

1

-

-

-

-

-

-

1

1

3

18

14,00

16-okt

-

1

-

-

-

-

1

-

1

-

3

15

8,10

17-okt

-

2

-

-

-

-

4

 

1

1

8

12

5,30

19-okt

-

2

-

-

-

-

4

-

1

-

7

14

8,40

21-okt

-

2

1

-

-

1

3

-

1

1

9

16

8,60

22-okt

-

3

1

-

-

1

2

-

1

-

8

14

11,60

23-okt

-

2

1

-

-

1

5

-

2

1

12

10

10,40

25-okt

-

4

1

2

1

1

2

1

1

1

14

16

13,70

27-okt

-

2

2

-

-

-

1

-

3

-

8

20

13,40

Datum

Kasten: (oorspronkelijke nummering tussen haakjes)

Totaal

buiten-temp. ˚C

minimum temp. ˚C

29-okt

-

3

1

-

-

1

2

1

1

-

9

20

14,20

1-nov

-

1

2

-

-

-

2

-

3

-

8

16

11,30

4-nov

-

2

-

-

-

-

4

-

1

1

8

11

10,60

9-nov

-

-

1

-

-

1

2

2

3

-

9

9

8,40

11-nov

-

2

2

-

-

1

2

-

2

-

9

12

10,30

16-nov

-

-

2

-

-

1

2

3

3

-

11

9

5,50

18-nov

-

2

2

-

-

3

2

3

2

-

14

3

0,80

20-nov

-

-

2

-

-

1

1

3

3

-

10

7

3,50

24-nov

-

3

1

-

-

3

1

3

3

-

14

2

3,80

26-nov

-

-

2

-

-

3

2

2

3

1

13

3

1,70

28-nov

-

2

2

-

-

4

1

3

3

-

15

2

-0,60

2-dec

-

2

1

-

-

3

3

3

4

1

17

2

0,60

4-dec

-

2

2

-

-

3

2

2

3

1

15

5

6,70

6-dec

-

4

1

-

-

4

2

2

2

-

15

2

5,00

8-dec

-

2

2

-

-

3

3

2

1

-

13

3

3,50

10-dec

-

1

1

-

-

4

3

3

1

-

13

1

-1,40

12-dec

-

2

-

-

1

3

3

3

2

-

14

4

4,90

14-dec

-

2

2

-

-

2

3

2

1

-

12

3

4,90

18-dec

-

2

-

-

-

6

3

4

2

-

17

2

-0,50

20-dec

-

2

2

-

-

6

3

2

-

-

15

2

1,50

22-dec

-

1

1

-

-

6

6

4

2

-

20

1

4,70

24-dec

-

2

-

-

-

6

4

4

-

-

16

1

4,90

26-dec

-

-

-

-

-

6

6

4

2

-

18

1

1,30

28-dec

-

-

-

-

-

6

4

4

-

-

14

2

-3,20

1-jan

-

-

-

-

-

6

6

4

2

-

18

3

2,20

3-jan

-

-

-

-

-

6

5

6

-

-

17

2

-2,40

7-jan

-

-

-

-

-

6

3

3

-

-

12

2

1,60

9-jan

-

-

-

-

-

6

4

3

-

-

13

-1

-1,90

11-jan

-

1

-

-

-

6

4

5

-

-

16

3

2,00

17-jan

-

1

-

-

2

6

4

4

-

-

17

2

3,60

19-jan

1

-

-

-

2

6

3

3

-

-

15

2

0,40

21-jan

-

1

-

-

2

4

4

6

-

-

17

1

4,30

Datum

Kasten: (oorspronkelijke nummering tussen haakjes)

Totaal

buiten-temp. ˚C

minimum temp. ˚C

23-jan

-

1

-

-

2

6

3

6

-

-

18

0

-4,30

25-jan

-

1

-

-

2

4

3

6

-

-

16

-1

-4,60

28-jan

-

1

-

-

2

6

2

6

-

-

17

0

-5,80

31-jan

-

-

-

-

1

4

1

3

-

-

9

-1

-0,40

2-feb

-

1

-

-

2

5

3

4

-

-

15

-1

-3,70

6-feb

-

1

-

-

3

6

2

6

-

-

18

5

3,80

10-feb

-

1

-

-

3

6

2

5

-

-

17

3

2,40

11-feb

-

1

-

-

3

6

3

5

-

-

18

3

1,80

12-feb

-

-

-

-

3

7

1

5

-

-

16

2

0,30

Totaal:

1

70

36

3

38

176

146

153

75

30

729

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In de kasten 6 en 7 zitten waarschijnlijk alleen rosse vleermuizen en in de rest zitten waarschijnlijk alleen maar ruige dwergvleermuizen.

 

Per kast hebben we alle vleermuizen bij elkaar geteld en in een grafiek neergezet. Hierbij kan je goed zien welke kasten voornamelijk bezet waren. In de kasten 6, 7 en 8 was er in de winter een groep vleermuizen die daar in getrokken waren voor de winterslaap.

 

 

Conclusie

Onze hypothese is niet uitgekomen. Tot onze verbazing zijn de vleermuizen de hele periode in de kasten gebleven. Het was zelfs zo dat hoe kouder het werd, hoe meer vleermuizen we in de kasten telden. Het is duidelijk in de grafiek te zien dat, hoe kouder het werd, hoe meer vleermuizen de kasten opzochten om hun winterslaap te gaan houden. De buitentemperatuur heeft dus wel degelijk invloed op het verblijf van de vleermuizen in de kasten. In plaats van dat ze weggingen van de kasten, kwamen de vleermuizen er juist naartoe. We hadden niet verwacht dat er zo’n groot aantal vleermuizen in de kasten zou komen.

Het is ons opgevallen dat de rosse vleermuizen in de kasten 6 en 7 zaten en 6 en 7 zijn de kasten die op beuken hangen. De rest van da kasten hangen op essen of suiker esdoorns en daar zitten de ruige dwergvleermuizen in.  Dat het heel verschillend is hoe het aantal vleermuizen per kast in de loop van de tijd verandert.