IVN Vecht & Plassengebied - Kennis der Natuur
Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied
Fotoboek | Natuurkrant | Vogelreis Falsterbo | Waterkwaliteit | Virtuele excursie Gunterstein | Poelenwerkgroep het Gooi
Klik op de foto voor een groter exemplaar
Geluid: © ETI BioInformatics, SoortenBank.nlGrootte: -Biotoop: Grauwe kiekendieven zijn vogels van diverse open landschapstypen. Het voedsel bestaat uit kleine gewervelden (vooral muizen en zangvogels) en insekten en wordt vaak op grote afstand van het nest verzameld.Territorium: -Trekken of blijven: Het zijn trekvogels, die overwinteren in tropisch Afrika.Bedreigd of niet? De soort staat op de Rode Lijst vanwege de sterke afname en de zeer geringe verspreiding van de Nederlandse broedpopulatie. De grauwe kiekendief is in de loop van de eeuw gestaag in aantal afgenomen; van 500-1000 paar rond 1900, 250 paar in 1950 en 50 paar in 1980 tot minder dan tien paar in 1990. Belangrijke oorzaken van deze enorme afname zijn het verdwijnen van grote oppervlaktes heide, stuifzanden en hoogvenen en de ongeschiktheid voor de soort van het hoogproduktieve agrarische landschap, dat ervoor in de plaats kwam. In de duinen spelen vooral versnippering en verstoring een negatieve rol. De grootschalige braaklegging van akkergronden in Oost-Groningen leidde onverwacht tot een - mogelijk slechts tijdelijke - opleving van de soort; daardoor broedden er 10 tot 20 paren.De meeste broedsels in het braakland hebben alleen een kans van slagen als uitmaaien van de nesten voorkomen kan worden. Samenwerking tussen boeren en vogelaars is hierbij van groot belang, en gelukkig zijn de zaken in Groningen wat dat betreft goed geregeld. Ook elders in het land kan meerjarige braaklegging en een grootschalig extensief perceelsrandenbeheer kansen scheppen voor de soort. Dergelijke projecten dienen dan ook gestimuleerd te worden. Probeer vooraf met boeren afspraken te maken over hoe te handelen bij de aanwezigheid van broedende grauwe kiekendieven op hun land. Kansen voor een terugkeer naar de oorspronkelijke broedgebieden in Nederland lijken verkeken, daar- voor zijn deze tegenwoordig te arm aan voedsel en nestgelegenheid.Aantal broedparen in Nederland: 30 (1998)Verspreiding in Nederland (1979): Atlas van de Nederlandse Broedvogels,Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland De wonderbaarlijke herrijzenis van de grauwe kiekendief (uit Trouw, 10 november 2000, Guus van Duin) Eind jaren tachtig was hij eigenlijk opgegeven: de grauwe kiekendief - een sierlijke roofvogel - zou het als broedvogel niet lang meer maken in Nederland. In minder dan tien jaar was het aantal broedpaartjes teruggelopen van 50 (1979) tot 4 (1987). Ooit kwam 'het vliegende potlood' op veel plaatsen tot broeden. Heidevelden, ruigtes en duingebieden boden daartoe ruimschoots gelegenheid. Maar veel natuurlijk biotoop werd ontgonnen en gladgestreken. De soort zocht een laatste toevlucht in uitgestrekte landbouwgebieden, met name in Groningen. In de rest van Europa is de stand ook vrijwel overal teruggelopen. Een menselijke maatregel, braaklegging van overtollige landbouwgrond, bleek in Groningen een positief effect op de stand te hebben, evenals op die van andere 'landbouwvogels', als kwartelkoning, gele kwikstaart en veldleeuwerik. Ook akkerrandbeheer (of eigenlijk het achterwege laten van beheer), waar veel agriërs aan meedoen, lijkt zijn vruchten af te werpen, hoewel harde bewijzen omtrent de oorzaak van de toename nog niet geleverd zijn. Vooral nestbescherming - vogelaars zoeken de nesten op, landbouwers maaien er keurig omheen - lijkt een belangrijke succesfactor. Op dit moment wordt gewerkt aan een Soortbeschermingsplan, waarin op het welzijn van de grauwe kiekendief toegespitste maatregelen worden vastgelegd. Ieder jaar is het weer spannend hoeveel grauwe kiekendieven uit de winterkwartieren in Afrika en het Middellandse Zeegebied terugkeren. In 2000 telden professionele vogelaars alsmede vrijwilligers in drie kerngebieden: Noordoost-Groningen (31 paar), Flevoland (6 paar), en Lauwersmeer (de enige min of meer natuurlijke biotoop: 7 paar). In Groningen lagen de meeste nesten in wintertarwe (15) en luzerne (12). De afgelopen drie jaar is heel Nederland door duizenden vrijwilligers onder de loep genomen ten behoeve van een nieuwe broedvogelatlas. Buiten de genoemde gebieden zijn door Sovon Vogelonderzoek Nederland geen grauwe kieken aangetroffen. Slecht weer heeft extra sterfte onder de nestjongen tot gevolg. Het gebeurt dan ook zelden dat die allemaal (maximaal bevat een Nederlands nest 6 eieren, gemiddeld 3,5) uitvliegen. Sommige nesten worden niet op tijd gevonden, en dus uitgemaaid. Ook vindt predatie door andere roofvogels en vossen plaats, terwijl ook nog steeds menselijke stropers nesten uithalen. Zelf eten grauwe kiekendieven vooral veldmuizen, die ook al floreren door de beheersmaatregelen. In Nederland komen nog twee andere soorten kiekendieven voor. In 2000 was er slechts één plaats waar alle drie de soorten voorkwamen: in de Lauwersmeer broedden ook bruine - en blauwe kiekendieven, met respectievelijk 25 en 3 paar.
© ETI BioInformatics, SoortenBank.nl
Grootte: -Biotoop: Grauwe kiekendieven zijn vogels van diverse open landschapstypen. Het voedsel bestaat uit kleine gewervelden (vooral muizen en zangvogels) en insekten en wordt vaak op grote afstand van het nest verzameld.Territorium: -Trekken of blijven: Het zijn trekvogels, die overwinteren in tropisch Afrika.Bedreigd of niet? De soort staat op de Rode Lijst vanwege de sterke afname en de zeer geringe verspreiding van de Nederlandse broedpopulatie. De grauwe kiekendief is in de loop van de eeuw gestaag in aantal afgenomen; van 500-1000 paar rond 1900, 250 paar in 1950 en 50 paar in 1980 tot minder dan tien paar in 1990. Belangrijke oorzaken van deze enorme afname zijn het verdwijnen van grote oppervlaktes heide, stuifzanden en hoogvenen en de ongeschiktheid voor de soort van het hoogproduktieve agrarische landschap, dat ervoor in de plaats kwam. In de duinen spelen vooral versnippering en verstoring een negatieve rol. De grootschalige braaklegging van akkergronden in Oost-Groningen leidde onverwacht tot een - mogelijk slechts tijdelijke - opleving van de soort; daardoor broedden er 10 tot 20 paren.De meeste broedsels in het braakland hebben alleen een kans van slagen als uitmaaien van de nesten voorkomen kan worden. Samenwerking tussen boeren en vogelaars is hierbij van groot belang, en gelukkig zijn de zaken in Groningen wat dat betreft goed geregeld. Ook elders in het land kan meerjarige braaklegging en een grootschalig extensief perceelsrandenbeheer kansen scheppen voor de soort. Dergelijke projecten dienen dan ook gestimuleerd te worden. Probeer vooraf met boeren afspraken te maken over hoe te handelen bij de aanwezigheid van broedende grauwe kiekendieven op hun land. Kansen voor een terugkeer naar de oorspronkelijke broedgebieden in Nederland lijken verkeken, daar- voor zijn deze tegenwoordig te arm aan voedsel en nestgelegenheid.Aantal broedparen in Nederland: 30 (1998)Verspreiding in Nederland (1979):
Biotoop: Grauwe kiekendieven zijn vogels van diverse open landschapstypen. Het voedsel bestaat uit kleine gewervelden (vooral muizen en zangvogels) en insekten en wordt vaak op grote afstand van het nest verzameld.
Territorium: -
Trekken of blijven: Het zijn trekvogels, die overwinteren in tropisch Afrika.
Bedreigd of niet? De soort staat op de Rode Lijst vanwege de sterke afname en de zeer geringe verspreiding van de Nederlandse broedpopulatie.
De grauwe kiekendief is in de loop van de eeuw gestaag in aantal afgenomen; van 500-1000 paar rond 1900, 250 paar in 1950 en 50 paar in 1980 tot minder dan tien paar in 1990. Belangrijke oorzaken van deze enorme afname zijn het verdwijnen van grote oppervlaktes heide, stuifzanden en hoogvenen en de ongeschiktheid voor de soort van het hoogproduktieve agrarische landschap, dat ervoor in de plaats kwam. In de duinen spelen vooral versnippering en verstoring een negatieve rol. De grootschalige braaklegging van akkergronden in Oost-Groningen leidde onverwacht tot een - mogelijk slechts tijdelijke - opleving van de soort; daardoor broedden er 10 tot 20 paren.
De meeste broedsels in het braakland hebben alleen een kans van slagen als uitmaaien van de nesten voorkomen kan worden. Samenwerking tussen boeren en vogelaars is hierbij van groot belang, en gelukkig zijn de zaken in Groningen wat dat betreft goed geregeld. Ook elders in het land kan meerjarige braaklegging en een grootschalig extensief perceelsrandenbeheer kansen scheppen voor de soort. Dergelijke projecten dienen dan ook gestimuleerd te worden. Probeer vooraf met boeren afspraken te maken over hoe te handelen bij de aanwezigheid van broedende grauwe kiekendieven op hun land. Kansen voor een terugkeer naar de oorspronkelijke broedgebieden in Nederland lijken verkeken, daar- voor zijn deze tegenwoordig te arm aan voedsel en nestgelegenheid.
Aantal broedparen in Nederland: 30 (1998)
Verspreiding in Nederland (1979):
Atlas van de Nederlandse Broedvogels,Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland
De wonderbaarlijke herrijzenis van de grauwe kiekendief
(uit Trouw, 10 november 2000, Guus van Duin)
Eind jaren tachtig was hij eigenlijk opgegeven: de grauwe kiekendief - een sierlijke roofvogel - zou het als broedvogel niet lang meer maken in Nederland. In minder dan tien jaar was het aantal broedpaartjes teruggelopen van 50 (1979) tot 4 (1987). Ooit kwam 'het vliegende potlood' op veel plaatsen tot broeden. Heidevelden, ruigtes en duingebieden boden daartoe ruimschoots gelegenheid. Maar veel natuurlijk biotoop werd ontgonnen en gladgestreken. De soort zocht een laatste toevlucht in uitgestrekte landbouwgebieden, met name in Groningen. In de rest van Europa is de stand ook vrijwel overal teruggelopen.
Een menselijke maatregel, braaklegging van overtollige landbouwgrond, bleek in Groningen een positief effect op de stand te hebben, evenals op die van andere 'landbouwvogels', als kwartelkoning, gele kwikstaart en veldleeuwerik. Ook akkerrandbeheer (of eigenlijk het achterwege laten van beheer), waar veel agriërs aan meedoen, lijkt zijn vruchten af te werpen, hoewel harde bewijzen omtrent de oorzaak van de toename nog niet geleverd zijn. Vooral nestbescherming - vogelaars zoeken de nesten op, landbouwers maaien er keurig omheen - lijkt een belangrijke succesfactor. Op dit moment wordt gewerkt aan een Soortbeschermingsplan, waarin op het welzijn van de grauwe kiekendief toegespitste maatregelen worden vastgelegd.
Ieder jaar is het weer spannend hoeveel grauwe kiekendieven uit de winterkwartieren in Afrika en het Middellandse Zeegebied terugkeren. In 2000 telden professionele vogelaars alsmede vrijwilligers in drie kerngebieden: Noordoost-Groningen (31 paar), Flevoland (6 paar), en Lauwersmeer (de enige min of meer natuurlijke biotoop: 7 paar). In Groningen lagen de meeste nesten in wintertarwe (15) en luzerne (12). De afgelopen drie jaar is heel Nederland door duizenden vrijwilligers onder de loep genomen ten behoeve van een nieuwe broedvogelatlas. Buiten de genoemde gebieden zijn door Sovon Vogelonderzoek Nederland geen grauwe kieken aangetroffen. Slecht weer heeft extra sterfte onder de nestjongen tot gevolg. Het gebeurt dan ook zelden dat die allemaal (maximaal bevat een Nederlands nest 6 eieren, gemiddeld 3,5) uitvliegen. Sommige nesten worden niet op tijd gevonden, en dus uitgemaaid. Ook vindt predatie door andere roofvogels en vossen plaats, terwijl ook nog steeds menselijke stropers nesten uithalen. Zelf eten grauwe kiekendieven vooral veldmuizen, die ook al floreren door de beheersmaatregelen.
In Nederland komen nog twee andere soorten kiekendieven voor. In 2000 was er slechts één plaats waar alle drie de soorten voorkwamen: in de Lauwersmeer broedden ook bruine - en blauwe kiekendieven, met respectievelijk 25 en 3 paar.
