Porseleinhoen (Porzana Porzana)

IVN Vecht & Plassengebied - Kennis der Natuur

Porseleinhoen (Porzana Porzana)

Geluid:

Herkenning: L 23 cm. Ze zijn nauwelijks te verweisselen met de wat algemener voorkomende Waterral die een veel langere snavel heeft.

Biotoop: ondiepe, dicht begroeide moerassen. Hun baltsroep, die meestal 's nachts kan worden gehoord, verraadt het beste hun aanwezigheid. Het porseleinhoen is een schuchtere moerasvogel, die leeft van plantedelen en klein gedierte. Geliefde biotopen zijn natte uiterwaarden, randen van rietmoerassen en ondergelopen graslanden. Belangrijk is de aanwezigheid van water met een diepte van minder dan 15 centimeter.

Komt voor in Nederland als: Zomergast en doortrekker. In april komen de Porseleinhoenders terug uit Oost-Afrika bezuiden de Sahara en vallen dan in mei tot en met juli door hun geluid het meest op. De najaarstrek vindt plaats in augustus en september, maar er zijn er die tot in oktober, zelfs tot in november, hier blijven.

In zoetwaterplassen in de Oostvaardersplassen, Noordwest-Overijssel, Zaanstreek en plaatselijk in Friesland met hun wat stabiele milieu. Omvangrijke invasies vinden plaats in de uiterwaarden en late overstromingen (eind mei-begin juni) zoals in 1983 langs de grote rivieren zorgen voor invasie-achtig optreden. Een belangrijk broedgebied is de Weerribben. In normale jaren worden hier circa 10 territoria vastgesteld, maar dat kan in goede jaren oplopen tot wel dertig territoria, terwijl in zeer droge jaren maar twee territoria werden geteld.

Bedreigd of niet? De soort staat op de Rode Lijst vanwege het geringe aantal broedparen en de gebondenheid aan kwetsbaar en weinig voorkomend broedbiotoop.

Porseleinhoenders moeten in de loop van de eeuw flink in aantal zijn afgenomen door de grootscheepse ontginning en verdroging van vochtige veengebieden en andere moerassige gronden. Het huidige aantal broedparen wisselt sterk van jaar tot jaar. Een voorzichtige schatting komt uit op 150-400 paar (1994). Belangrijke broedgebieden zijn de uiterwaarden langs de grote rivieren, de Oostvaardersplassen en moerasgebieden in Noord-Holland, Overijssel en Friesland. Ook elders kan de soort echter plots opduiken.

De belangrijkste actie die voor het porseleinhoen ondernomen kan worden is het tegengaan van de verdroging van veel potentiële leefgebieden. Verder kan een zo natuurlijk mogelijk beheer van uiterwaarden een positieve rol spelen. Porseleinhoenders hebben een flinke overgangszone tussen dicht riet en open water nodig. Beheerders van moerasgebieden kunnen met deze wetenschap hun voordeel doen. In natte voorjaren vestigen porseleinhoenders zich soms op ondergelopen graslanden en ander tijdelijk geschikt biotoop. Vogelaars die de soort vaststellen, kunnen de terreineigenaar attent maken op de aanwezigheid van de soort, en de noodzakelijke rust bepleiten. Tot slot biedt de uitvoering van natuur-herstelwerkzaamheden, zoals die in het Natuurbeleidsplan staan, een serieuze kans op een herstel van de soort. Vogelwerkgroepen doen er dan ook goed aan, om de lokale politiek eraan te herinneren, dat deze plannen ook werkelijk uitgevoerd dienen te worden.

Aantal broedparen in Nederland: 80-130 broedparen (1998)

Verspreiding in Nederland (1979):

Atlas van de Nederlandse Broedvogels,
Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland