IVN Vecht & Plassengebied - Kennis der Natuur

Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

Geluid 1 De bekende roffel:

Geluid 2 Het minder bekende geluid:

© ETI BioInformatics, SoortenBank.nl

De roffel van de Grote Bonte Specht duurt ongeveer een seconde. Daarin verschilt het geluid met dat van de Kleine Bonte Specht. Deze laatste roffelt langer. Tot wel drie seconden. De frequentie van het roffelen van de Grote Bonte Specht is ook wat lager, maar op dat verschil is het voor de leek moeilijker te determineren. Open ook de Kleine Bonte Specht naast deze pagina om het verschil goed te horen.
Behalve door de roffel laat de Grote Bonte Specht zich vaker verraden door een enkele schelle "Tiep!".
Reeds vroeg in het voorjaar kunnen we de Grote Bonte Specht horen roffelen op de daarvoor geschikte, meestal dode, takken. Het geluid is op flinke afstand te horen en daarmee bakenen ze hun territorium af en trekken ze de aandacht van een wijfje.

Herkenning: L 23 cm. Ongeveer het formaat van een merel. Maar wel iets korter. En natuurlijk een geheel andere houding. Mannetje en Vrouwtje lijken veel op elkaar. Bij het vrouwtje ontbreekt echter het rode achterhoofd van het mannetje. Juveniele exemplaren hebben een volledig rode kruin. De overige kenmerken zijn het formaat, kleiner dan de Groen Specht, de grote witte schoudervlekken en de vuurrode onderstaartdekveren.

Nest: Berken zijn niet zelden aantrekkelijke bomen om een nestholte in te hakken. Overigens broeden Grote Bonte Spechten zowel in loof- als naaldhout. Het rottende hout van dode bomen is nodig voor het uithakken van de nestholten en het levert bovendien veel voedsel op, omdat bepaalde insecten door het rottende hout worden aangetrokken. De Grote Bonte Specht is nooit oorzaak van het rottingsproces en deze specht is dan ook totaal onschadelijk voor het bos. Zware stormen kunnen een groot verlies aan geschikte broedplaasen veroorzaken als zij de pech hebben dat hun nest- of slaapboom omwaait. Soms worden Grote Bonte Spechten slapend in nestkasten aangetroffen, nadat ze veelal eerst de invliegopening 'wat' hebben verruimd. Voor nestkastcontrolleurs altijd weer een welkome verrassing. En bovendien een kans voor de Gekraagde Roodstaart, want die is gebaat bij nestholten met een grote opening. Zie de Gekraagde Roodstaart.

Voedsel: Voor zijn voedsel is de Grote Bonte Specht voornamelijk aangewezen op insecten die hij in en tussen de schors van bomen zoekt. 's Winters bestaat het voedsel van de Grote Bonte Specht hoofdzakelijk uit zaden en hij is daardoor minder afhankelijk van insecten. Dit heeft mede tot gevolg dat in strenge winters de verliezen van de Grote Bonte Specht veel geringer zijn dan die van de Groene Specht. Bekend van de Grote Bonte Specht is het gebruik van zogenaamde 'smidsen'. Ze brengen daarbij dennekegels naar een plaats waar ze de kegel tussen de schors of in een spleet van een boom klemmen om er op die manier vrij eenvoudig de zaden uit te kunnen peuteren.

Biotoop: naald- en loofbos; ook in parken en lanen in open gebieden, zelfs in de dorpen en steden.

Broedgebied: Geheel Europa behalve het uiterste noorden. In Europa is de Grote Bonte Specht de algemeenste spechtensoort.

Komt in Nederland voor als: Standvogel. De Nederlandse Grote Bonte Specht blijft in de winter. In het najaar echter, en dan vooral in oktober, zijn soms Grote Bonte Spechten aan te treffen op plaatsen waar ze niet broeden of zelfs echt actief trekkende exemplaren, die dan uit noordelijke en oostelijke gebieden komen.
Echt invasie-achtig optreden van Grote Bonte Spechten, als gevolg van het ontbreken van voldoende voedsel, is al vele jaren in Nederland niet meer voorgekomen.

Bedreigd of niet? In een aantal Europese landen, zoals Groot-Brittannië, Duitsland, Wit-Rusland en Oekraïne wordt een lichte toename gemeld. In Nederland heeft zich in de jaren 1996-1997 een toename voorgedaan van 4% in de bosgebieden en van 18% in de agrarische gebieden. Deze toename wordt onder meer toegeschreven aan het ouder worden van de Nederlandse bossen en de tegenwoordige wijze van bosbeheer, waarbij veel dode bomen blijven staan en omgevallen bomen blijven liggen.

Aantal broedparen in Nederland: 40.000-50.000 broedparen (1987)

Verspreiding in Nederland (1979):

Atlas van de Nederlandse Broedvogels,
Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten in Nederland

Procentuele ontwikkeling van de Grote Bonte Specht in Nederland

Sovon & CBS, 1998