IVN Vecht & Plassengebied - Huis te Zuylen, Oud Zuylen

Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

 1 Algemeen

a Eigenaar Het kasteel met omliggend parkbos is sinds 1951 eigendom van de stichting 'Slot Zuylen'.

b Gemeente Maarssen

c Aangrenzende terreinen Het Slot Zuylen ligt tegen het dorpje Oud Zuilen, tussen Maarssen en Utrecht. Aan de zuidwestkant van het parkbos stroomt de Vecht en aan de noordoostkant ligt de Polder Buitenweg. Het Slot past goed in het historische landschap van de Vecht. Samen met het oude deel van Oud Zuilen heeft het Slot de status van beschermd dorpsgezicht.

d Bodem De bodem bestaat uit kalkrijke zandige klei.

e Landschap De volgende tuin- en parkonderdelen treffen we aan (de hoofdletters verwijzen lokaties op de kaart):

- A: De oprijlaan met statige eiken, helaas sinds enkele jaren ontsierd door parkeerplaatsen. De laan leidt naar de prachtige toegangspoort (1520), die tevens de goed verdedigbare brug over de slotgracht vormt.

- B: Het voorhof herbergt voor de kasteelbewoners praktische zaken als stallen en dienstgebouwen, de kasteelboerderij en fruitbomen. Het grasveld werd begin deze eeuw met eiken omzoomd, hiervan zijn er nog slechts drie over. In het achterste deel van de voorhof ligt de moestuin.

- C: Het voorplein was vroeger de binnenplaats. (zie 2b)

- D: Het park was oorspronkelijk een formeel aangelegde Baroktuin tot Zocher er in 1840 een Engelse landschapstuin van maakte. De belangrijkste elementen vormen het gazon met uitzicht op de Dom van Utrecht en het bos met slingerpaden naar een open plek met een prieel (ca. 1900).

- E: De boomgaard heeft nog de kenmerken van de oude Baroktuin met strakke patronen en in vorm gesnoeide (vrucht)bomen.

- F: De slangenmuur (ca. 1740) staat op een soort landtong en steunt op zijn eigen welvingen. In de naar het zuiden gekeerde welvingen groeien (sub)tropische gewassen.

f Beheer Het terrein wordt intensief beheerd door de tuinman van het slot, de heer den Hollander. Het beheer is gericht op instandhouding van het historisch erfgoed en de variatie in terreintypen en vegetatie.

g Openstelling Het Slot en de tuin zijn niet vrij toegankelijk. In principe is de tuin toegankelijk wanneer het Slot open is (zie onderstaande tijden). Zo niet dan hangt de ketting voor de poort. Er zijn vaste tijden voor rondleidingen in het Slot. De kosten voor deze rondleidingen bedragen fl.8,- voor volwassenen, fl.6,- voor 65+ en fl.4,- voor kinderen. Een bezoek aan de tuin is gratis.

Tijden voor de rondleidingen:

- van 15 maart - 15 mei en van 15 september - 15 november:

op zaterdag om 14.00, 15.00 en 16.00 uur

op zondag om 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur.

- van 15 mei - 15 september:

op vrijdag om 11.00 uur

op zaterdag om 14.00, 15.00 en 16.00 uur

op zondag om 13.00, 14.00, 15.00 en 16.00 uur.

h Oppervlakte Inclusief gracht en oprijlaan beslaat het terrein ruim 3 ha.

i Algemeen Een wandeling rond Slot Zuylen is te combineren met een bezoek aan het park Groenhoven (gemeente Maarssen), over de Vechtbrug direkt links door de poort. Het betreft hier een gevarieerd bosje met een rondgaand pad door een aanplant van voornamelijk eik, beuk, es en esdoorn, langs diverse oude solitaire bomen en een amfibieënpoel. De kleibodem kent een rijke kruidenlaag met diverse stinzenplanten.

a Geologisch Het Slot ligt op de oeverwal of stroomrug van de Vecht. Wanneer in lang vervlogen tijden bij hoge waterstand deze rivier overstroomde, vond door vermindering van de stroomsnelheid afzetting van lichte klei en zavel plaats. Door klink en afgraving van het veenpakket van de achter de oeverwal liggende komgronden, vormt de oeverwal een verhoging met flauwe hellingen in het landschap. De stroomruggronden zijn geschikt voor vele doeleinden. Je vind er vanouds de dorpen, de oude wegen en de boerderijen op.

b Cultuurhistorisch Voor het eerst was er sprake van een (min of meer) kasteel op deze plek in 1265. Ridder Henrick van Suilen en Anholt was toen eigenaar van de zwaar uitgevoerde woontoren. In de veertiende eeuw sterft de mannelijke lijn van deze ridder uit en vervalt het goed aan het geslacht van Borselen. In 1422 wordt het huis, toen bewoond door de met Jacoba van Beieren getrouwde Frank van Borselen, door de Utrechters verwoest en pas in ca. 1530 wordt door Willem, vrijgraaf van Rennenberg en echtgenoot van Cornelia van Borselen, de wederopbouw afgerond. Het slot is dan een rechthoekig bouwwerk met torens op de hoeken en een gracht rondom. De vooruitspringende ingang lag in die tijd aan de oostzijde. In 1665, vele eigenaren later, wordt het bezit van de familie Tuyll van Serooskerken. In 1751 wordt onder leiding van bouwmeester Jacob Marot een ingrijpende verbouwing uitgevoerd. Het kasteel wordt volgens de mode van die tijd een zomers woonparadijs. De zuidelijke gracht wordt gedempt, de zuidelijke weermuur wordt afgebroken en de westvleugel aangebouwd, waardoor de huidige U-vorm ontstond. Vóór de zuidelijke verdedigingsmuur van de middenvleugel wordt een nieuwe muur geplaatst met in het midden de nieuwe ingang. Aan weerszijden van de nieuwe ingang worden symmetrisch raampartijen geplaatst. Slot Zuylen geniet tot over de grens bekendheid door Belle van Zuylen, oudste dochter van een groot gezin dat er in het midden van de achttiende eeuw opgroeide. De vele brieven die zij schreef waren aanvankelijk een uitlaatklep in haar geïsoleerde positie van jong adellijk meisje. Tot haar dood in 1805, inmiddels allang getrouwd en wonende in Zwitserland, bleef ze kritisch en opstandig. Later zou ze worden vergeleken met een "dolle Mina".

In de tuin staat een moerbeiboom die herinnert aan het huwelijk van Frank van Borselen met Jacoba van Beieren.

a Algemeen De natuur rond slot Zuilen mag gerust zeer cultuurlijk worden genoemd. We vinden er veel exoten, die door vroegere bewoners zijn geïmporteerd. Daarnaast zijn echter ook veel soorten te vinden die er van nature thuishoren.

b Bijzonderheden Langs de oprijlaan veel stinzenplanten (dat viel Jac. P. Thijsse al op in het begin van deze eeuw): bosanenmoon, donkere ooievaarsbek en vogelmelk. Op de oude muurtjes in de moestuin prachtige muurplanten. Tegen de gevel op het voorplein oude weelderige klimmers: een trompetklimmer en een wilde wingerd. In de rand langs de haag van dwergkwee de roodwitte "Tulipa Slot Zuylen". Enkele eeuwenoude eiken langs het gazon. In het bos veel stinzenplanten als sneeuwklokje (naast de galanthus nivalis ook de cultuurvariëteit 'Plenis'), lenteklokje, helmbloem, holwortel, sneeuwroem, vogelmelk, gele anemoon en sterhyacint. In de boomgaard "oude appels" als goudreinet, notarisappel en Jonathan en in de borders langs de gracht onder meer herfsttijloos, aronskelk en salomonszegel. Tegen de slangenmuur perzikken, vijgen druiven, amandelen en abrikozen en een perk met "Rosa Belle van Zuylen".

4 Fauna

Thijsse, april begin deze eeuw: "Deze Zuilensche bossen zijn het eerste perceeltje hout van beteekenis dat de trekvogels te zien krijgen wanneer ze in het voorjaar uit het zuidoosten komen opdagen en de wouden van Zeist en de Bilt gepasseerd zijn. Dat worden wij ook gewaar want het heele bosch wemelt van de vogels. Daar zaten wel tweeduizend koperwieken verspreid in de kronen der boomen of in de takken van de lage heesters. Allen tegelijk zongen ze door elkaar een zacht zwatelend liedje. Wij waren blij, ze hier te ontmoeten, vooral omdat ze denzelfden weg opgingen."

Nog steeds zijn er veel vogels rond slot Zuilen, dankzij de combinatie van verschillende biotopen. Onder meer heggemus, winterkoninkje, fitis, tjiftjaf, vink, groenling, boomklever, vlaamse gaai en grote bonte specht kun je er vinden.

5 Aanvullende informatie voor wandelingen

- Vertrekpunt Voor de toegangspoort

- Openbaar vervoer Buslijn Midnet 36. Op zondag rijdt er geen bus 36 via Oud Zuilen. Wel is er een bushalte van Midnet lijn 120 aan de Amsterdamse Straatweg, bij de sportvelden, plusminus 15 minuten lopen.

- Parkeergelegenheid Langs de oprijlaan

- Benaderen voor activiteiten of informatie Bij de slotbewaarder:

Jan Gijzen

Tournooiveld 1

3611 AS Oud Zuilen

030-2440255

6 Bronnen

- Diverse folders en artikelen van de stichting Slot Zuylen

- De Vecht, Jac. P. Thijsse (1915), herdrukt in 1996

Werkgroep Natuurpaden

Erik Broeke

November 1996