a Eigenaar Gemeente Maarssen

b Gemeente Maarssen

c Aangrenzende terreinen Vechtenstein is gelegen op de oostelijke oeverwal van de Vecht tussen het centrum van Maarssen en de nieuwbouwwijk Zandweg-Oostwaard.

d Geologie Dicht bij de rivier de Vecht kalkhoudende lichte zavel. Verder van de rivier komklei op veengrond. Nog verder van de rivier kalkloze zeer zware klei.

Bij Vechtenstein zijn de stroomruggronden langs de Vecht ten behoeve van de steenfabrieken grotendeels afgegraven. Het gevolg hiervan is een wat ongelijke ligging van het maaiveld.

e Landschap De volgende tuin-park onderdelen treffen we aan:

- Voorterrein aan de Vecht (particulier). Het huidige huis, gebouwd in 1939, ligt niet op dezelfde plaats als eerdere huizen. De tuinaanleg van dit gedeelte is recent.

- Park. De beroemde tuinarchitect Zocher heeft in 1828 de tuin van het landgoed aangepast volgens de Engelse landschapsstijl, met een natuurlijk ogend beekje en slingerende paden door afwisselende bosschages. Een deel van het agrarische land met wei- en hooiland, boomgaard en moestuin werd intact gelaten.

- Houtkade. Een fraai begroeide waterkering vormt de scheiding tussen het agrarisch gedeelte en het essenhakhout. Hierover liep vroeger het voetpad naar Oud Zuilen.

- Essenhakhout. Dit gebied (oppervlakte 4,3 ha) sluit het landgoed af, de essenstoven zijn ruim 150 jaar oud.

f Beheer In 1974 werd het park voor het publiek opengesteld en kwam het beheer weer op gang. De oude meidoornhaag wordt weer gesnoeid, er wordt gedund in het populierenbestand en het kapschema van het essenhakhout wordt gecontinueerd. Dit houdt in dat hout in gedeelten om de vier jaar gekapt wordt, zodat er steeds essenhout van verschillende hoogte staat.

Verder probeert men het oostelijk weideperceel om te vormen tot bloemrijke weide door tweemaal per jaar te maaien en het maaisel af te voeren. De beide andere percelen worden gebruikt om de dieren te weiden.

g Openstelling Vrij toegankelijk

h Oppervlakte 18 hectare

i Algemeen In het park is een natuurpad uitgezet door de Dienst Openbare Werken van de Gemeente Maarssen in samenwerking met het IVN afdeling Vecht en Plassengebied.

Van de bijgebouwen resteert nog een vroeg 18de eeuws tuinhuis. Dit is in 1990 gerestaureerd. Het wordt nu gebruikt door de Werkgroep Milieu Maarssen. De tuin eromheen, de Commelynhof, bevat een collectie van meer dan 300 stinzenplanten. De tuin is op afspraak te bezichtigen.

a Geologisch De rivier de Vecht speelde een belangrijke rol bij de ontwatering van de Utrechtse Heuvelrug, waarvan het zand in de voorlaatste ijstijd - meer dan 100.000 jaar geleden - door gletsjers was opgestuwd (pleistocene afzettingen). Door zeespiegelstijging stagneerde de waterafvoer en zo ontstonden moerassen en meren, waarin veenvorming plaatsvond. Afhankelijk van de plaatselijke groeifactoren (arm-rijk milieu) ontstonden verschillende soorten veen. Buiten de invloed van het voedselrijke water kon zich veenmosveen ontwikkelen, dat later voor het grootste deel is weggegraven en tot turf verwerkt. De rivierafzettingen van de Vecht hebben geleid tot hogere lichtere, goed ontwaterde stroomruggronden en oeverwallen dicht bij de Vecht en zwaardere, slecht ontwaterde komgronden verder van de rivier.

Tussen Utrecht en Breukelen heeft de Vecht hoge, smalle oeverwallen gevormd. Zij gaan via een smalle strook zware klei over in lager gelegen klei op veengronden.

b Cultuur historisch In 1629 wordt het gebied voor het eerst naamloos vermeld in een oorkonde. De naam Vecht en Steyn komt daarna voor op een oorkonde uit 1651. Het gebied met een omvang van 2 morgen (=1,5 ha) is door regelmatige aankopen uitgegroeid tot de huidige omvang van 18 hectare.

Het oorspronkelijke huis is in 1674 door de Fransen verwoest. Het tweede huis werd in 1846 gesloopt. In 1870 verrijst op een andere plek het derde huis, maar ook dat is afgebroken. Een landhuis in South Carolina (USA) stond model voor het tegenwoordige huis dat in 1936 is gebouwd.

In 1966 werd het landgoed door de gemeente Maarssen aangekocht voor de aanleg van weg- en woningbouw. Dankzij veel protesten uit de bevolking zijn deze plannen niet doorgegaan. In 1974 werd het park voor het publiek opengesteld.

c Vegetatie structuur Bos, open land, e.d. (zie 1e)

d Gebruik vroeger tot nu Slechts een klein gedeelte van de oorspronkelijke tuin was in de Franse tuinstijl aangelegd. De rest is altijd in agrarisch gebruik geweest. Zocher heeft bij het "aankleden" van een deel van het agrarische land het karakter ervan, met wei- en hooiland, boomgaard, moestuin, lanen, kadesloten en de essenhakhoutcultuur, intact gelaten. Dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven.

a Algemeen Op Vechtenstein wordt een bijzondere vegetatie aangetroffen. Dit komt door het verloop in bodemtypen (zie 1d) en door een verschil in waterpeil van 50 cm aan weerszijden van de houtkade. Ongeveer 80 % van het gebied heeft zich 150 jaar vrijwel ongestoord kunnen ontwikkelen. Hierdoor zijn omstandigheden ontstaan die vergelijkbaar zijn met meer natuurlijke bossen.

b Bijzonderheden De volgende plantengroepen worden aangetroffen:

- Stinzenplanten, vooral in het deel dicht bij de Vecht.

(italiaanse aronskelk, daslook, winterakoniet, bosanemoon)

- Iepen-essenbos, te verdelen in de droge vorm die loopt van de kade tot 50 m erachter. Hierin bloeien in april de bosanemonen en de gewone vogelmelk.

In het vochtige deel erachter groeien op het kalkrijke deel kardinaalsmuts, eenstijlige meidoorn, de grote keverorchis en de dauwbraam. Op het kalkarme deel groeien de oudste essenstoven. Bijzonderheid is het spatelmos op de stam. In de scheisloot groeit de waterviolier.

Op de kade groeit een tweestijlige meidoorn en een egelantier.

a Algemeen Op de binnenweide heeft altijd vee gelopen: soms koeien, altijd paarden en de laatste jaren ook schapen. In de binnentuin is een speciale vlindertuin ingericht (brandnetels,vlinderstruik) en er staan bijenkasten.

b Bijzonderheden Diverse vogelsoorten die de stedelijke omgeving ontvluchten zijn hier tot nu toe gebleven, zoals de houtsnip, koekoek, grasmus, tortelduif, en rietzanger.

In de oudste essenstoven komt de aan oud hout gebonden zaagsprietvuurkever voor.

5 Aanvullende informatie voor wandelingen

- Vertrekpunt Bij de ingang van het park aan de Plesmanlaan, hoek Vechtensteinlaan.

- Openbaar vervoer Buslijn Midnet 35 / 36

- Parkeergelegenheid Op parkeerterreintje aan het begin van de Vechtensteinlaan.

- Wandeling aanmelden Niet van toepassing

6 Bronnen

Natuurpad Vechtenstein. Gemeente Maarssen i.s.m. IVN Vecht en Plassen. 1991

360 jaar Vechtenstein. Werkgroep Milieu Maarssen. 1989

Werkgroep Natuurpaden

Tineke Klaarenbeek

Mei 1996