IVN Vecht & Plassengebied - Polderreservaat, Kockengen

Excursies | Vogels | Vleermuizen | Natuurgebieden | Groencursus | Natuurgidsencursus | Organisatie | IVN Vecht & Plassengebied

1 Algemeen

a Eigenaar Gemeente Breukelen

b Gemeente Breukelen

c Aangrenzende terreinen Het terrein ligt ingeklemd tussen de provinciale weg Breukelen-Wilnis (T27), de Dreef, het kerkhof, en het water de Heicop.

d Geologie Laagveen

e Landschap Moerasbos, rietlanden en schraal grasland

f Beheer Het beheer van het polderreservaat wordt verricht door de gemeente Breukelen en de Natuurgroep Kockengen (NGK). De schraalgraslandkavels worden tweemaal per jaar gemaaid met licht materiaal. De bermen worden op normale wijze ook tweemaal per jaar gemaaid. Het maaisel wordt direct afgevoerd. Dit is wel de "bottleneck" t.a.v. het beheer omdat dit niet altijd zo wordt uitgevoerd door de aannemer. De rietlanden worden beheerd door de NGK. Er wordt voor gezorgd dat er altijd een paar kavels riet blijven staan om schuil- en broedgelegenheid te behouden.

De hakhout- en broekbosgedeelten worden ook door de NGK beheerd. Het afgezette hout wordt aan de randen van de kavels gestapeld om ook hier schuil- en broedgelegenheid te creëren.

Het waterbeheer is er op gericht het voedselrijke water uit de Heicop, dat in droge perioden moet worden ingelaten, voedselarm te krijgen. Dit wordt gedaan door het water eerst door 'grote eters', de rietpercelen, te leiden. (Het schema op het kaartje geeft de waterloop weer). De rietkavels doen dus dienst als grote waterzuiveraars. Het water wordt eerst door het slotenstelsel met een lengte van ongeveer 1 km omgeleid alvorens het bij de schraalgrasland percelen aankomt. Onderweg wordt het water biologisch gereinigd door de in het water aanwezige micro-organismen en door water- en oeverplanten. Het water dat nu de schraalgraslandkavels omringt is zeer voedselarm.

Het doel van de bovenstaande acties is een situatie te creëren die doet denken aan het kleinschalig polderlandschap rond 1900, met zijn cultuurgronden, zoals hooilanden en natte graslanden en ook om de flora en fauna uit die tijd terug te krijgen.

g Openstelling Vrije wandeling

h Oppervlakte 7 hectare

a Geologisch Laagveen.

Het gebied rond Kockengen is ontgonnen tussen 1200 en 1400. Het water dat langs het polderreservaat stroomt, de Heicop, werd in 1385 gegraven in opdracht van de Bisschop van Utrecht. Door een grensconflict, dat ging over de afwatering van de na de ontginning ontstane polders op Hollands grondgebied, liet de Graaf van Holland in 1413 de Bijleveld graven. Deze ligt honderd meter westelijker.

b Cultuur historisch In 1972 maakte de toenmalige gemeente Kockengen een plan voor een villawijk in het bovenbeschreven gebied. Er werd een bezwaarschrift bij de gemeente ingediend. Dit bezwaarschrift werd door de gemeente Kockengen afgewezen. Een bezwaarschrift, dat vervolgens bij de provincie werd ingediend, werd wel toegekend. De villawijk zou het nabij gelegen natuurgebied tussen de Heicop en de Bijleveld, te veel verstoren, was de conclusie. Het bouwplan ging van tafel. en in plaats van een villawijk kwam er een natuurgebied, het Polderreservaat. Voor het zeven hectare grote gebied werd een plan gemaakt dat in 1974 goedgekeurd werd door de gemeente.

De NGK presenteerde in 1978 een uitgebreid plan voor de inrichting van het polderreservaat. Ze deden voorstellen voor inrichting en beheer en gaven adviezen op het gebied van de uitvoering en de waterhuishouding, voor subsidies en vergunningen en ze maakte een begroting.

Het meest opvallend in de plannen van de NGK was het voorstel om de aanleg van het natuurgebied gelijktijdig uit te voeren met het bouwrijp maken de geplande nieuwbouwwijk "Welgelegen" in Kockengen. Op deze manier kon werk met werk gemaakt worden, omdat de afgegraven grond uit het polderreservaat verwerkt kon worden in de nieuw te realiseren wijk. Dit idee kreeg veel publiciteit en op 14 februari 1978 verscheen er dan ook een artikel in de Volkskrant onder de kop: "Polderreservaat bespaart dorp half miljoen". Al met al een fantastisch succes voor de NGK. In 1979 wordt uiteindelijk, na het nodige politieke getouwtrek, gestart met de aanleg van het polderreservaat. Men werkt er aan tot 1985. Vanaf 1979 tot 1985 werd aan het natuurgebied gewerkt.

35.000 Kubieke meter voedselrijke grond werd afgevoerd om een voedselarmere bovenlaag te verkrijgen. Door sloten te graven, werd het idee van kleinschaligheid benadrukt.

Ook werd een waterbeheer bedacht om het voedselrijke water terug te brengen tot voedselarm. (zie beheer).

c Vegetatie structuur

Zie kaartje:

kavel 1 bloemrijk weiland voor ieder toegankelijk

kavel 2, 3, 10, 11 rietland

kavel 4, 5, 6, 7, 8, 9 schraalgrasland.

kavel 12 elsenbroekbos, kop-eind griend

kavel 13 elsenbroekbos, kop-eind essehakhout

d Gebruik vroeger tot nu Beschermd natuurgebied, met een kleinschalig recreatieve functie.

a Algemeen rietlanden, schraal-grasland, elsenbroekbos, essenhakhout.

Soorten: gevlekte rietorchis (1996 ca. 4400 stuks), kleine ratelaar, zegges (o.a. hazezegge, geel-groene zegge en lage zegge), gagel, waterdrieblad.

b Bijzonderheden mossen, schimmels, varens, korstmossen.

a Algemeen broedvogels: zwarte stern (in 1996 vijf paar), kleine karekiet, bosrietzager.

Niet-broedvogels: porseleinhoen, ooievaar (in 1996 één paar fouragerend in het gebied rondom Kockengen), waterral.

Zoogdieren: hermelijn, bunzing.

Insekten: vlinders, hommels, libellen (viervlek libel), gallen (wilgenrozet gal).

Amfibiën en reptielen: ringslang

b Bijzonderheden Tot voor een paar jaar de roerdomp en de grote karekiet.

5 Aanvullende informatie voor wandelingen

- Vertrekpunt De "zittende boer" op de Drie Stammenweg.

- Openbaar vervoer Vanuit Utrecht Midnet Buslijn 127, op zondag om de twee uur!

- Parkeergelegenheid Op de Drie Stammenweg

- Wandeling aanmelden Niet van toepassing

6 Bronnen

Hier bestaat weinig literatuur over. De NGK heeft de "know how" over dit gebied, m.n. Paul Vlaanderen kan over dit gebied veel vertellen.

Werkgroep Natuurpaden

Gert van de Brink